İlker Aktürk - Psikoterapi, ACT, Kabul ve Kararlılık Terapisi, Terapi
Kabul ve Kararlılık Terapisi, yani ACT, terapötik değişiklikleri sağlamak için metaforların yoğun bir şekilde kullanıldığı bir yaklaşımdır. ACT'nin temelinde, hayatın kaçınılmaz acılarıyla başa çıkmanın en iyi yolunun bu acılara izin vermek olduğu yatar. Bu süreç, danışanların acıyla barış yapmalarına ve acının yoğunluğundan uzaklaşıp, değerlerine yakınlaşmalarına yardımcı olabilir. Metaforlar sayesinde, danışanlar yaşadıkları problemleri ve zorlukları daha iyi anlayabilir ve içsel süreçlerine dair daha güçlü farkındalıklara erişebilirler.
Kabul ve Kararlılık Terapisi’nde kullanılan birçok metafor bulunmaktadır. Gelecekte bu metaforların detaylıca anlatıldığı bir dosyayı da çevirip yayımlamayı düşünüyorum ancak bazı temel metaforlar şunlardır:
Bataklık Metaforu: Bataklıkta çırpındıkça daha da batarsınız. Düşüncelerinize karşı direndiğinizde, genellikle durumu daha da kötüleştirirsiniz. ACT'de, danışanlara hayatın kaçınılmaz mücadelelerini kabullenmeleri ve bataklıkta çırpınmak yerine sırt üstü yatabilmeleri öğretilir. Ne kadar az direnirlerse, bataklıkta o kadar az batarsınız.
Otobüsteki Yolcular: ACT’in temel metaforlarından birisi olan otobüsteki yolcular metaforu, ACT içerisindeki birçok süreç için kullanılabilir ve özelleştirilebilir bir yapıya sahiptir. Danışanlar, kendilerini bir otobüs şoförü olarak hayal ederler ve huysuz yolcular, onları hedeflerinden saptıran düşünceleri temsil eder. Şoför, bu huysuz yolculara (yani rahatsız edici ve zorlayıcı düşüncelere) kulak asmadan, otobüsü durdurmadan veya yanlış yöne saptırmadan, daha değer odaklı bir hayata yol alır ve kendini başkalarının davranışları tarafından saptırılmaktan ve manipüle edilmekten korumayı öğrenir.
Akıntıdaki Yapraklar: Bilişsel Ayrışma için en sık metaforlar arasında kullanılan akıntıdaki yapraklar metaforu imajinal metaforlar arasında yer almaktadır. Danışanlar, bir dere kenarında oturduklarını ve düşüncelerini kafalarından çıkarıp akıntıdaki yapraklara yerleştirdiklerini hayal ederler. Danışana tüm düşüncelerini bu yapraklara koyup, onların akıntıya kapılıp gözden kaybolmasını izlemeleri öğretilir. Düşünceleri kafalarında tutmak yerine, düşüncelerini nasıl nesnelleştireceklerini ve daha objektif ve bağımsız olacaklarını hayal ederler. Bu metafor ile düşüncelerin içinden değil, düşüncelere bakmaları öğretilmeye çalışılır.
Deniz Topu: Gerçekliğe direnmek ve kişisel meseleleri görmezden gelmek, suya bir deniz topunu itmek ve bıraktığınızda yüzeye çıkmasını izlemek gibidir. Bu, düşüncelerinizi ve duygularınızı sadece bir süre bastırabileceğinizi gösterir. Rahatsız edici duyguları ve düşünceleri ne kadar süre bastırırsanız, kollarınız o kadar yorulur ve aynı zamanda kollarınızı sizin için anlamlı olan şeyleri yapmakta kullanamazsınız çünkü onlar zaten meşguldür.
Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) içinde metaforların kullanılması, terapinin temel taşlarından biridir ve danışanların zorlayıcı düşünce ve duygularla başa çıkma şekillerini değiştirmelerine yardımcı olur. ACT, hayatın kaçınılmaz acıları ve zorluklarıyla başa çıkarken kabul ve bilinçli hareket etme üzerine odaklanır. Bu süreçte, metaforlar, karmaşık psikolojik konseptleri somutlaştırmada ve danışanların bu konseptleri daha iyi anlamalarında önemli bir rol oynar. Sonuç olarak, ACT'de metaforların kullanımı, danışanların psikolojik esnekliğini artırma ve zorluklarla daha sağlıklı bir şekilde başa çıkma becerilerini geliştirme sürecinin kritik bir parçasıdır. Bu metaforlar, terapi sürecini daha etkili ve anlamlı kılarak, danışanların kendi içsel mücadelelerini daha iyi anlamalarını ve bu mücadelelerle daha etkili bir şekilde başa çıkmalarını sağlar.