Panik Atak ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

Panik atak, ani ve yoğun korku nöbetleri ile karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu yazıda, panik atağın belirtilerini detaylı olarak inceleyecek ve Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin (ACT) panik atak tedavisindeki rolünü derinlemesine ele alacağız.

Panik Atak Belirtileri

Panik atak, genellikle beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar ve kişiyi derinden etkileyen fiziksel ve duygusal belirtilerle kendini gösterir. İşte panik atağın detaylı belirti listesi:

Fiziksel Belirtiler:

1. Çarpıntı veya kalp atışlarında hızlanma
2. Terleme
3. Titreme veya sarsılma
4. Nefes darlığı veya boğulma hissi
5. Göğüs ağrısı veya göğüste sıkışma hissi
6. Mide bulantısı veya karın ağrısı
7. Baş dönmesi, sersemlik veya bayılacakmış hissi
8. Sıcak basması veya üşüme hissi
9. Uyuşma veya karıncalanma hissi
10. Gerçekdışılık hissi (derealizasyon) veya kendine yabancılaşma (depersonalizasyon)

Duygusal ve Bilişsel Belirtiler:

1. Yoğun korku veya dehşet hissi
2. Kontrolü kaybetme korkusu
3. Ölüm korkusu
4. Çıldırma veya delirme korkusu
5. Kaçma veya kaçınma dürtüsü
6. Gerginlik ve huzursuzluk
7. Odaklanma güçlüğü
8. Zihin karışıklığı

Bu belirtiler genellikle birkaç dakika içinde zirveye ulaşır ve yaklaşık 10-20 dakika sürer. Ancak bazı kişiler için bu süre daha uzun olabilir.

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) ve Panik Atak Tedavisi

Kabul ve Kararlılık Terapisi, panik atak tedavisinde giderek daha fazla tercih edilen etkili bir yaklaşımdır. ACT, panik ataklarla mücadelede yeni bir perspektif sunar ve kişinin bu deneyimle daha sağlıklı bir ilişki kurmasına yardımcı olur.

ACT'nin Panik Atak Tedavisindeki Temel İlkeleri:

1. Kabul: ACT, panik atak belirtilerini bastırmak veya kontrol etmek yerine, onları kabul etmeyi öğretir. Bu, semptomlarla mücadele etmek için harcanan enerjiyi azaltır ve paradoksal olarak, semptomların şiddetini hafifletebilir.
2. Bilişsel Ayrışma: Panik atakla ilgili düşünceleri ("Kalp krizi geçiriyorum", "Çıldıracağım") mutlak gerçekler olarak görmek yerine, sadece düşünceler olarak algılamayı öğretir.
3. Şimdiki Ana Odaklanma: Gelecekteki olası panik ataklar hakkında endişelenmek yerine, şu anki deneyime odaklanmayı teşvik eder. Bu, mindfulness tekniklerinin kullanımını içerir.
4. Bağlamsal Benlik: Kişinin, panik atak deneyiminden bağımsız, sürekli bir "ben" duygusu geliştirmesine yardımcı olur.
5. Değerler: Kişinin hayatında neyin gerçekten önemli olduğunu keşfetmesine ve bu değerler doğrultusunda yaşamasına yardımcı olur.
6. Kararlı Eylem: Panik atak korkusuna rağmen, değerler doğrultusunda adımlar atmayı teşvik eder.

Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin Panik Atak Tedavisinde Uygulanması

ACT terapisti, panik atak yaşayan kişiyle çalışırken şu adımları izleyebilir:

1. Kabul ve İzleme Egzersizleri: Kişiye, panik belirtilerini gözlemlemeyi ve kabul etmeyi öğretir. Örneğin, "Şu anda kalbimin hızlı attığını fark ediyorum ve buna izin veriyorum" gibi ifadeler kullanılabilir.
2. Nefes ve Gevşeme Teknikleri: Diyafram nefesi ve progresif kas gevşetme gibi teknikler öğretilir, ancak bunlar semptomları kontrol etmek için değil, an'a odaklanmak için kullanılır.
3. Değer Odaklı Maruz Bırakma: Kişi, değerleri doğrultusunda, panik atak korkusuyla yüzleşmeye teşvik edilir. Örneğin, sosyal ilişkilere değer veren biri, panik atak yaşama riskine rağmen sosyal etkinliklere katılmaya cesaretlendirilir.
4. Metaforlar ve Deneyimsel Egzersizler: ACT, panik atakla mücadeleyi bir dalga sörfü yapmaya benzetebilir. Amaç, dalgayı (panik atağı) durdurmaya çalışmak değil, onunla birlikte hareket etmeyi öğrenmektir.
5. Bilişsel Ayrışma Teknikleri: "Ve şimdi bu düşünceyi düşünüyorum" gibi ifadeler kullanarak, panikle ilgili düşünceleri sadece zihinsel olaylar olarak görmeyi öğretir.

Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin Etkinliği

Araştırmalar, Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin panik atak tedavisinde etkili olduğunu göstermektedir. ACT, geleneksel Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) kadar etkili bulunmuştur ve bazı vakalarda daha uzun süreli iyileşme sağladığı gözlemlenmiştir.

Sonuç

Panik atak, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur. Ancak, Kabul ve Kararlılık Terapisi gibi etkili tedavi yöntemleriyle yönetilebilir. ACT, panik atakla mücadelede yeni bir perspektif sunar ve kişinin bu deneyimle daha sağlıklı bir ilişki kurmasına yardımcı olur. Panik atak belirtileri yaşıyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanına danışmanız ve Kabul ve Kararlılık Terapisi'nin sizin için uygun olup olmadığını değerlendirmeniz önemlidir.