İlker
Aktürk

Bu çalışma, bir bağımlılık danışma merkezinde sunulan tedavi programının etkililiğini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bağımlılıkta tedavi etkililiği pek çok faktöre bağlı olup bu çalışma kapsamında tedavi etkililiğinin değerlendirilmesi, danışanların tedaviye katılımı, tedaviyi sürdürmeleri, ayıklık süresi, tedaviden ayrılma ve danışan memnuniyeti gibi faktörler ele alınarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemi, Ocak 2016 - Haziran 2017 tarihleri arasında Yeşilay Danışmanlık Merkezine (YEDAM) bağımlılık tedavisi için başvuran 554 kişiden oluşmaktadır. Katılımcıların bağımlılık özelliklerine ait veriler (madde kullanım özellikleri, madde kullanım isteği, madde kullanımının sıklığı, madde kullanımını bırakma motivasyonu ve girişimleri ), geriye dönük olarak Bağımlılık Profil İndeksi (BAPİ) aracılığıyla değerlendirilmiştir. Tedaviyi terk faktörü değerlendirilirken YEDAM’da katıldıkları son görüşmeden sonra hiçbir görüşmeye gelmeyen danışanların tedaviyi terk etmiş oldukları kabul edilmiştir. Tedaviyi terk oranları hesaplanırken de anlatım kolaylığı ve kesitsel değerlendirmeyi sağlaması amacıyla 2., 5. ve 10. görüşmeye gelen danışanların değerlendirmeye alınması uygun görülmüştür. Tedavinin yarım bırakılma nedenlerini belirleyebilmek amacıyla tedaviyi yarım bırakan aynı örneklem içinden rastgele seçilen 155 danışan ile görüşülmüştür. Etkililik bağlamında ele alınan danışan memnuniyeti faktörünün değerlendirilmesinde Memnuniyet Anketi kullanılırken ayıklık süresi ve psikososyal iyileşme faktörlerinin değerlendirilmesinde her görüşme sonrasında uygulanan Bağımlılık Seyir İndeksi (BASİ) baz alınmıştır. Danışanların 3 ay süreyle tedaviye katılım oranı %40,1 olarak saptanmış olup ikinci görüşmeye gelenlerin, ilk görüşmeye gelenlere kıyasla daha uzun süre tedavide kaldığı görülmüştür. Merkeze başvuran danışanların tedaviden ayrılmasında ise yaş, eğitim durumu ve denetimli serbestlik kararının olup olmamasının etkili olduğu gözlemlenmiştir. Merkeze başvuran danışanların tedaviden ayrılmasında ise yaş, eğitim durumu ve denetimli serbestlik kararının olup olmamasının belirleyici olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın katılımcılarından tedaviye devam eden danışanların ikinci görüşmeden itibaren madde kullanımlarında azalma meydana geldiği tespit edilmiştir. Birinci ayda temiz kalan danışanların ayık kalma (abstinens) oranı %52,5 iken üçüncü ayda tedaviye devam eden danışanların ayık kalma oranı %66 olarak ölçülmüştür. İlk görüşmede motivasyon düzeyi düşük olan danışanların bir kısmının (%57,5) tedaviyi sürdürdüğü fark edilmiştir. İlk görüşmeye aktif alkol/ madde kullanımı devam ederken gelen danışanların çoğunun altıncı görüşme itibarıyla alkol/ madde kullanımını bıraktığı fark edilmiştir. Memnuniyet Anketi sonuçları değerlendirildiğinde, YEDAM’da sunulan psikososyal destek hizmetlerine “çok memnunum” yanıtını verenlerin oranı %81,4 (N=48), “memnunum” yanıtını verenlerin oranının %5,3 (N=9) olduğu kaydedilmiştir. YEDAM’ da kullanılan motivasyonel görüşme tekniklerinin tedavinin sürdürülmesi açısından etkili olduğu değerlendirilmektedir. Danışanların tedavide kaldıkları süre içinde ayıklık sürelerinin ve psikososyal iyileşmelerinin arttığı, alkol/ madde kullanımlarında azalma olduğu saptanmıştır. Danışanların YEDAM’da aldıkları hizmetten büyük oranda memnun oldukları da kendi ifadeleriyle ortaya konmuştur. Genel bir değerlendirme yapıldığında, YEDAM’da uygulanan tedavi programının danışanların iyileşmeleri üzerinde etkili olduğu söylenebilir.